大师用车|汽车用品总产值超4千亿 齐齐网横空
Franci, 87Fr | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tính ch?t chung | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tên, ky hi?u | Franci, Fr | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Phiên am | /?fr?nsi?m/ FRAN-see-?m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hình d?ng | ánh kim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Franci trong b?ng tu?n hoàn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S? nguyên t? (Z) | 87 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kh?i l??ng nguyên t? chu?n (Ar) | (223) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Phan lo?i | kim lo?i ki?m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nhóm, phan l?p | 1, s | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chu k? | Chu k? 7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
C?u hình electron | [Rn] 7s1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
m?i l?p | 2, 8, 18, 32, 18, 8, 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tính ch?t v?t ly | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tr?ng thái v?t ch?t | Ch?t r?n | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nhi?t ?? nóng ch?y | ? 300 K ?(? 27 °C, ?? 80 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nhi?t ?? s?i | ? 950 K ?(? 677 °C, ?? 1250 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
M?t ?? | 1,87 g·cm?3 (? 0 °C, 101.325 kPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nhi?t l??ng nóng ch?y | ca. 2 kJ·mol?1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nhi?t bay h?i | ca. 65 kJ·mol?1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
áp su?t h?i (ngo?i suy)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tính ch?t nguyên t? | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tr?ng thái oxy hóa | 0, +1(base r?t m?nh) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
?? am ?i?n | 0,7 (Thang Pauling) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N?ng l??ng ion hóa | Th? nh?t: 393 [1] kJ·mol?1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bán kính liên k?t c?ng hóa tr? | 260 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bán kính van der Waals | 348 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Th?ng tin khác | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
C?u trúc tinh th? | ?L?p ph??ng tam kh?i | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
?? d?n nhi?t | 15 W·m?1·K?1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
?i?n tr? su?t | 3 μ Ω·m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tính ch?t t? | Thu?n t? | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S? ??ng ky CAS | 7440-73-5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
??ng v? ?n ??nh nh?t | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bài chính: ??ng v? c?a Franci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Franci, tr??c ?ay còn g?i là eka-caesi hay actini K,[ghi chú 1] là m?t nguyên t? hóa h?c trong b?ng tu?n hoàn có ky hi?u Fr và s? hi?u nguyên t? b?ng 87. Nó có ?? am ?i?n th?p nh?t trong s? các nguyên t? ?? bi?t và là nguyên t? có ?? ph? bi?n trong t? nhiên th?p th? hai, ch? sau astatin. Là kim lo?i ki?m có tính phóng x? cao, franci phan r? thành astatin, radi và radon, và có m?t ?i?n t? hóa tr?.
Nghiên c?u m?t kh?i l??ng l?n franci ch?a bao gi? ???c th?c hi?n. Do s? xu?t hi?n nh?ng thu?c tính t??ng t? các nguyên t? khác cùng nhóm trong b?ng tu?n hoàn, franci ???c cho là m?t kim lo?i có tính ph?n chi?u cao, n?u thu th?p ???c m?t l??ng ?? nhi?u có th? xác ??nh ???c nguyên t? t?n t?i d?ng ch?t r?n hay ch?t l?ng. Nh?ng ?? làm ???c ?i?u ?ó là kh?ng th?, vì nhi?t l??ng c?c l?n t?a ra t? phan r? (chu k? bán r? c?a ??ng v? t?n t?i lau nh?t c?a franci ch? là 22 phút) ngay l?p t?c s? làm bay h?i b?t k? kh?i l??ng ?? l?n nào c?a nguyên t? này.
Marguerite Perey phát hi?n ra franci n?m 1939. Nó là nguyên t? cu?i cùng ???c phát hi?n trong t? nhiên ch? kh?ng ph?i b?ng ph??ng pháp t?ng h?p.[ghi chú 2] Ngoài ph?m vi phòng thí nghi?m, franci là c?c hi?m, v?i kh?i l??ng ???c tìm th?y ? d?ng d?u v?t trong qu?ng urani và thori, trong ?ó ??ng v? Fr223 liên t?c ???c t?o ra và liên t?c b? phan r?. Ng??i ta ??c tính có kho?ng 1 ounce (28,35 g) ??ng v? này c?a franci t?n t?i ? b?t k? th?i ?i?m nào trong l?p v? Trái ??t; các ??ng v? còn l?i (tr? franci-221) hoàn toàn ???c t?o ra b?ng t?ng h?p. M?t l??ng l?n nh?t franci ???c t?o ra trong phòng thí nghi?m là h?n 300.000 nguyên t?.[2] Tên Franci c?a nguyên t? này b?t ngu?n t? tên g?i n??c Pháp (Fr).[3]
??c tr?ng
[s?a | s?a m? ngu?n]Franci là nguyên t? ít ?n ??nh nh?t trong s? các nguyên t? nh? h?n nobeli (nguyên t? s? 102),[4] ??ng v? ?n ??nh nh?t c?a nó, Fr223, có chu k? bán r? nh? h?n 22 phút. Ng??c l?i, astatin, nguyên t? ít ?n ??nh k? ti?p, có chu k? bán r? t?i ?a là 8,5 gi?. M?i ??ng v? c?a franci phan r? thành m?t trong các nguyên t? nh? astatin, radi hay radon.[5] Franci c?ng kém ?n ??nh h?n so v?i t?t c? các nguyên t? có s? kh?i ??n 105.[4]
Franci có các tính ch?t hóa h?c t??ng t? nh? c?a caesi.[4] Là nguyên t? n?ng v?i ch? m?t ?i?n t? hóa tr?, nó có tr?ng l??ng t??ng ???ng cao nh?t trong s? các nguyên t?.[4] T??ng t?, franci có ?? am ?i?n th?p nh?t trong s? các nguyên t? ?? bi?t, b?ng 0,7 trong thang Pauling,[6] caesi ??ng th? hai v?i giá tr? 0,79.[7] Franci l?ng, n?u nh? tr?ng thái này có th? ???c t?o ra, s? có giá tr? c?a ?ng su?t b? m?t b?ng 0,05092 J/m2 ? ?i?m nóng ch?y c?a nó.[8] ?i?m nóng ch?y c?a Franci theo tính toán kho?ng 27 °C (80 °F, 300 K).[9] ?i?m nóng ch?y này kh?ng ch?c ch?n do nguyên t? này c?c k? hi?m g?p và có tính phóng x?. Do ?ó, ?i?m s?i ??c tính ? kho?ng 677 °C (1250 °F, 950 K) c?ng kh?ng ch?c ch?n.
Linus Pauling ??c tính ?? am ?i?n c?a franci kho?ng 0,7 theo thang Pauling, gi?ng v?i caesi;[10] là 0,79, nh?ng kh?ng có d? li?u th?c nghi?m v? giá tr? này c?a franci.[11] Franci có n?ng l??ng ion hóa h?i cao h?n so v?i caesi,[12] 392,811(4) kJ/mol trong khi n?ng l??ng ion hóa c?a caesi là 375,7041(2) kJ/mol. ?i?u này phù h?p v?i hi?u ?ng t??ng ??i, và cho th?y r?ng caesi có ?? am ?i?n th?p h?n. Franci có ái l?c electron cao h?n so v?i caesi và ion Fr? có kh? n?ng phan c?c cao h?n ion Cs?. Phan t? CsFr ???c d? ?oán r?ng ??u franci là am, kh?ng gi?ng nh? các phan t? kim lo?i ki?m heterodiatomic. Franci superoxide (FrO2) d? ki?n mang tính ??c ?i?m liên k?t c?ng hóa tr? h?n so v?i nhóm cùng lo?i nh? h?n nó; ?i?u này là do các electron trong obitan 6p c?a franci ???c tham gia nhi?u h?n trong các liên k?t franci - oxy.[13]
Franci cùng k?t t?a v?i m?t vài mu?i c?a caesi, ch?ng h?n nh? caesi perchlorat CsClO4, t?o ra m?t l??ng nh? perchlorat franci FrClO4. Quá trình ??ng k?t t?a này có th? ???c s? d?ng ?? c? l?p franci, b?ng cách ph?ng theo ph??ng pháp ??ng k?t t?a caesi phóng x? c?a Glendenin và Nelson. Nó c?ng s? ??ng k?t t?a v?i nhi?u mu?i khác c?a caesi, nh? iodat, picrat, tartrat (v?i c? tartrat rubidi), chloroplatinat Cs2PtCl6, silicotungstat. Nó c?ng ??ng k?t t?a v?i acid silicotungstic, Acid perchloric, mà kh?ng c?n các kim lo?i ki?m khác làm ch?t mang, ?i?u này t?o ra m?t ph??ng pháp c? l?p franci khác.[14][15] G?n nh? t?t c? các mu?i c?a franci là hòa tan trong n??c.[16]
??ng v?
[s?a | s?a m? ngu?n]
Hi?n nay ng??i ta bi?t 34 ??ng v? c?a franci, v?i nguyên t? l??ng t? 199 t?i 232.[17] Franci có 7 ??ng phan h?t nhan siêu ?n ??nh.[4] Franci-223 và franci-221 là các ??ng v? duy nh?t có trong t? nhiên, trong ?ó ??ng v? ??u tiên là ph? bi?n h?n.[18]
Franci-223 là ??ng v? ?n ??nh nh?t v?i chu k? bán r? là 21,8 phút[4] và kh? n?ng r?t cao là s? kh?ng có ??ng v? nào khác c?a franci s? ???c phát hi?n hay t?ng h?p v?i chu k? bán r? lau h?n.[19] Franci-223 là s?n ph?m th? n?m trong chu?i phan r? c?a actini, t? ??ng v? actini-227.[20] Franci-223 sau ?ó phan r? thành radi-223 b?ng phan r? beta (1.149 keV n?ng l??ng phan r?), v?i r?t ít (0,006%) phan r? alpha thành astatin-219 (5,4 MeV n?ng l??ng phan r?).[21]
Franci-221 có chu k? bán r? 4,8 phút.[4] Nó là s?n ph?m th? chín c?a chu?i phan r? c?a neptuni, t? ??ng v? actini-225[20] Franci-221 sau ?ó phan r? thành astatin-217 theo phan r? alpha (6.457 MeV n?ng l??ng phan r?).[4]
??ng v? tr?ng thái t?nh ít ?n ??nh nh?t là franci-215, v?i chu k? bán r? 0,12 μs. (9,54 MeV phan r? alpha thành astatin-211).[4] ??ng phan siêu ?n ??nh c?a nó là franci-215m, v?n kém ?n ??nh h?n, v?i chu k? bán r? ch? có 3,5 ns.[22]
?ng d?ng
[s?a | s?a m? ngu?n]Hi?n t?i kh?ng có ?ng d?ng th??ng m?i nào c?a franci do tính kh?ng ?n ??nh và ?? khan hi?m c?a nó,[23][24][25][20][26] vì th? ch? có ?ng d?ng trong các nghiên c?u, trong c? các l?nh v?c c?a sinh h?c l?n c?u trúc nguyên t?. Franci ?? t?ng ???c coi là ph??ng ti?n tr? giúp trong ch?n ?oán các b?nh ung th?,[5] nh?ng ?ng d?ng này d??ng nh? là kh?ng kh? thi trong th?c t?.[27]
Kh? n?ng c?a franci trong vi?c ???c t?ng h?p, b?t gi? và làm mát, cùng v?i c?u trúc nguyên t? t??ng ??i ??n gi?n c?a nó ?? làm cho nó tr? thành ??i t??ng c?a các th?c nghi?m quang ph? h?c chuyên bi?t. Các th?c nghi?m này cung c?p các th?ng tin c? th? h?n liên quan t?i các m?c n?ng l??ng và các h?ng s? b?t c?p gi?a các h?t h? nguyên t?.[28] Các nghiên c?u trên ánh sáng b?c x? b?i các ion franci-210 b? b?t gi? b?ng laser ?? cung c?p các d? li?u chính xác v? các tr?ng thái chuy?n ti?p gi?a các m?c n?ng l??ng nguyên t?. Các k?t qu? th?c nghi?m này là khá gi?ng nh? các d? ?oán c?a c? h?c l??ng t?.[29]
L?ch s?
[s?a | s?a m? ngu?n]Vào kho?ng th?p niên 1870, m?t s? nhà hóa h?c ?? ngh? r?ng ph?i có m?t kim lo?i ki?m sau caesi, v?i s? nguyên t? b?ng 87.[5] Sau ?ó nó ???c nh?c t?i b?ng tên g?i t?m th?i là eka caesi
i.[30] Các nhóm nghiên c?u ?? c? g?ng ??nh v? và c? l?p nguyên t? còn thi?u này, và ít nh?t có 4 tuyên b? nh?m r?ng nguyên t? này ?? ???c phát hi?n ra tr??c khi phát hi?n th?c s? ???c ti?n hành.
Các phát hi?n sai sót hay kh?ng hoàn ch?nh
[s?a | s?a m? ngu?n]Nhà hóa h?c ng??i Nga là D. K. Dobroserdov là ng??i ??u tiên tuyên b? ?? tìm ra "eka-caesi". N?m 1925, ?ng quan sát phan r? phóng x? y?u trong m?t m?u kali, m?t kim lo?i ki?m khác, và k?t lu?n r?ng eka-caesi ?? lay nhi?m vào m?u.[31] Sau ?ó ?ng cho c?ng b? m?t lu?n ?? v?i các d? ?oán c?a ?ng v? các tính ch?t c?a eka-caesi, trong ?ó ?ng ??t tên cho nguyên t? là russium theo tên t? qu?c ?ng.[32] Ngay sau ?ó, Dobroserdov ?? t?p trung vào c?ng vi?c gi?ng d?y c?a ?ng t?i ??i h?c Bách khoa Odessa, và ?ng kh?ng ?eo ?u?i nguyên t? này n?a.[33]
N?m sau, các nhà hóa h?c ng??i Anh là Gerald J. F. Druce và Frederick H. Loring phan tích các ?nh ch?p b?ng tia X c?a sulfat mangan (II).[34] H? quan sát th?y các v?ch quang ph?, ???c h? coi là c?a eka-caesi. H? ?? th?ng báo v? phát hi?n ra nguyên t? s? 87 c?a mình và ?? ngh? ??t tên là alkalinium, do nó có l? là kim lo?i ki?m n?ng nh?t.[33]
N?m 1930, giáo s? Fred Allison t?i ??i h?c Bách khoa Alabama tuyên b? ?? phát hi?n ra nguyên t? s? 87 khi phan tích pollucit và lepidolit b?ng cách s? d?ng c? máy t? -quang c?a mình. Allison ?? ngh? ??t tên cho nó là virginium theo tên bang quê h??ng ?ng là Virginia, cùng v?i các ky hi?u Vi và Vm.[34][35] Tuy nhiên, n?m 1934, giáo s? MacPherson t?i UC Berkeley ?? bác b? tính hi?u qu? c?a thi?t b? do Allison ch? t?o ra và giá tr? c?a phát hi?n sai l?m này.[36]
N?m 1936, nhà hóa h?c ng??i Romania là Horia Hulubei và ??ng nghi?p ng??i Pháp c?a ?ng là Yvette Cauchois c?ng phan tích pollucit, s? d?ng thi?t b? tia X có ?? phan gi?i cao c?a h?.[33] H? ?? quan sát th?y vài v?ch b?c x? y?u mà h? cho là c?a nguyên t? s? 87. Hulubei và Cauchois ?? th?ng báo phát hi?n c?a mình và ?? ngh? tên g?i moldavium, v?i ky hi?u Ml, theo tên g?i c?a Moldavia, khi ?ó là m?t t?nh c?a Romania và là n?i h? ti?n hành c?ng vi?c c?a mình.[34] N?m 1937, nhà v?t ly h?c ng??i M? là F. H. Hirsh Jr. ?? phê phán c?ng trình c?a Hulubei. ?ng này kh?ng ch?p nh?n các ph??ng pháp nghiên c?u c?a Hulubei. Hirsh ch?c ch?n r?ng eka-caesi kh?ng th? tìm th?y trong t? nhiên và r?ng Hulubei thay vì th? ?? quan sát th?y các v?ch phát x? c?a th?y ngan hay bismuth. Tuy nhiên, Hulubei nh?n m?nh r?ng thi?t b? tia X c?a ?ng và các ph??ng pháp là r?t chính xác, kh?ng th? t?o ra sai sót nh? v?y. Do ?i?u này, Jean Baptiste Perrin, ng??i ?o?t gi?i Nobel và ??ng th?i là c? v?n cho Hulubei, ?? xác nh?n moldavium chính là eka-caesi th?t s? ch? kh?ng ph?i là phát hi?n ra franci sau này c?a Marguerite Perey. Tuy nhiên, Perey v?n ti?p t?c phê phán c?ng trình c?a Hulubei cho ??n khi bà này ???c coi là ng??i phát hi?n duy nh?t ra nguyên t? s? 87 này.[33]
Phan tích Perey
[s?a | s?a m? ngu?n]Eka-caesi th?c s? ???c Marguerite Perey c?a Vi?n Curie t?i Paris, Pháp phát hi?n vào n?m 1939 khi bà tinh ch? m?t m?u actini-227, ???c th?ng báo là có n?ng l??ng phan r? b?ng 220 keV. Tuy nhiên, Perey nh?n ra r?ng các h?t phan r? v?i m?c n?ng l??ng d??i 80 keV. Perey ngh? r?ng ho?t ??ng phan r? này có th? b? gay ra b?i m?t s?n ph?m phan r? ?? kh?ng ???c nh?n d?ng tr??c ?ó, là s?n ph?m ?? b? tách ra trong quá trình tinh ch?, nh?ng l?i xu?t hi?n m?t l?n n?a t? actini-227 tinh khi?t. Các th? nghi?m khác nhau ?? lo?i b? kh? n?ng v? s? có m?t c?a thori, radi, chì, bismuth hay tali nh? là nguyên t? ch?a r? ?ó. S?n ph?m m?i th? hi?n các tính ch?t hóa h?c c?a m?t kim lo?i ki?m (ch?ng h?n nh? ??ng k?t t?a v?i các mu?i c?a caesi), ?i?u này ?? d?n Perey t?i ni?m tin r?ng nó chính là nguyên t? s? 87, ???c sinh ra t? phan r? alpha c?a actini-227.[30] Sau ?ó Perey ?? c? g?ng xác ??nh t? l? gi?a phan r? beta và phan r? alpha trong actini-227. Th? nghi?m ??u tiên c?a bà ??a ra phan nhánh alpha ? m?c 0,6%, mà sau này bà ?? s?a l?i thành 1%.[19]
Perey ??t tên cho ??ng v? m?i là actinium-K, mà ngày nay ng??i ta g?i là franci-223 và n?m 1946 bà ?? ?? ngh? tên g?i catium cho nguyên t? m?i phát hi?n này, do bà tin r?ng nó là cation có ?? d??ng ?i?n cao nh?t trong s? các nguyên t?. Irène Joliot-Curie, m?t trong nh?ng ng??i giám sát c?a Perey, ?? ch?ng l?i tên g?i này do ngh?a r?ng c?a nó là cattus (con mèo) ch? kh?ng ph?i cation.[30] Perey sau ?ó ?? ngh? tên g?i francium ?? t? lòng kính tr?ng t?i ??t n??c mà t?i ?ó bà ?? phát hi?n ra nguyên t?. Tên g?i này ???c Hi?p h?i Qu?c t? các nhà Hóa h?c (IUC) chính th?c phê chu?n n?m 1949[5] và gán cho nó ky hi?u Fa; nh?ng g?n nh? là ngay sau ?ó ?? s?a l?i thành Fr.[37] Franci là nguyên t? có trong t? nhiên cu?i cùng ?? ???c phát hi?n ra, sau rheni n?m 1925.[30] Nh?ng nghiên c?u ti?p theo v? c?u trúc c?a franci ???c Sylvain Lieberman và nhóm c?a ?ng t?i CERN th?c hi?n trong th?p niên 1970 và 1980.[38]
Ph? bi?n
[s?a | s?a m? ngu?n]
T? nhiên
[s?a | s?a m? ngu?n]Franci-223 là k?t qu? c?a phan r? alpha c?a actini-227 và có th? tìm th?y ? d?ng d?u v?t trong các khoáng v?t c?a urani và thori. Trong m?u ?? cho c?a urani, ng??i ta ??c tính ch? có 1 nguyên t? franci trong m?i 1×1018 nguyên t? urani. Nh?ng tính toán khác c?ng ch? ra r?ng ch? có t?i ?a kho?ng 30 gam franci trong l?p v? Trái ??t vào b?t k? th?i ?i?m nào.[39] ?i?u này làm cho nó tr? thành nguyên t? hi?m th? hai trong l?p v? Trái ??t sau astatin.[5][27]
T?ng h?p
[s?a | s?a m? ngu?n]Franci có th? ???c t?ng h?p trong ph?n ?ng h?t nhan 197Au + 18O → 210Fr + 5n. Ti?n trình này, do khoa ly Stony Brook th?c hi?n, sinh ra các ??ng v? franci v?i kh?i l??ng 209, 210 và 211,[40] và chúng sau ?ó b? c? l?p b?i b?y t?-quang (MOT).[41] T?c ?? s?n sinh m?t ??ng v? c? th? ph? thu?c vào n?ng l??ng c?a chùm tia oxy. M?t chùm 18O t? Stony Brook LINAC t?o ra 210Fr khi chi?u vào b?ng làm t? vàng theo ph?n ?ng h?t nhan 197Au + 18O → 210Fr + 5n. S?n ph?m c?n th?i gian ?? phát tri?n và hi?u r?. ?i?u quan tr?ng ?? ph??ng pháp này hi?u qu? là m?c tiêu vàng ph?i r?t g?n v?i ?i?m nóng ch?y và ch?c ch?n r?ng b? m?t c?a nó r?t s?ch. Ph?n ?ng h?t nhan g?m các nguyên t? franci vào sau bên trong vàng, và chúng ph?i ???c lo?i b? m?t cách có hi?u qu?. Các nguyên t? khu?ch tán nhanh lên b? m?t vàng và ???c gi?i phóng ? d?ng các ion; ?i?u này kh?ng x?y ra m?i l?n. Các ion franci ???c d?n ???ng b?ng các kính t?nh ?i?n cho ??n khi chúng ??n ???c b? m?t c?a ytri nóng và tr? nên trung hòa. Franci sau ?ó ???c ??a vào m?t bong bóng th?y tinh. T? tr??ng và tia laser l?nh và gi? các nguyên t? ? ?ay. M?c dù các nguyên t? ???c gi? trong m?t b?y ch? kho?ng 20 giay tr??c khi thoát ra (hay phan r?), các dòng nguyên t? ?n ??nh v?n ti?p t?c sinh ra ?? bù vào ph?n b? m?t ?i nên s? nguyên t? trong b?y v?n ?n ??nh trong vài phút ho?c lau h?n. Ban ??u, ch? có kho?ng 1000 nguyên t? franci ???c b?t gi? trong thí nghi?m. Tuy nhiên các k? thu?t ?? d?n ???c c?i thi?n ?? có th? giúp b?t gi? h?n 300.000 nguyên t? franci trung hòa cùng lúc.[2] M?c dù ?ay là các nguyên t? "kim lo?i" trung hòa ("kim lo?i franci"), nh?ng chúng t?n t?i ? tr?ng thái kh?ng k?t ch?t ? th? khí. V?i m?t l??ng ?? franci ???c b?t gi?, m?t camera có th? thu ???c ánh sáng phát ra t? các nguyên t? khi chúng phát hu?nh quang. Các nguyên t? xu?t hi?n nh? m?t qu? c?u 1mm phát sáng và ?ay là l?n ??u tiên các ng??i ta có th? nhìn th?y franci. Các nhà nghiên c?u hi?n có th? th?c hi?n các phép ?o c?c k? nh?y c?m v?i ánh sáng phát ra và ???c h?p th? b?i các nguyên t? b? b?t gi?, ch?ng minh các k?t qu? thí nghi?m ??u tiên v? s? chuy?n ti?p khác nhau gi?a các m?c n?ng l??ng c?a nguyên t? franci. C?ng tác ?o ??c ban ??u th? hi?n s? th?ng nh?t gi?a các giá tr? trong thí nghi?m và tính toán theo h?c thuy?t l??ng t?. Các ph??ng pháp t?ng h?p khác bao g?m t?n c?ng radi b?ng neutron, t?n c?ng thori b?ng proton, deuteron hay các ion heli.[42] Franci v?n ch?a t?ng h?p ?? ?? có th? can ???c.[5][9][27]
Ghi chú
[s?a | s?a m? ngu?n]- ^ Trên th?c t?, ??ng v? ?n ??nh nhi?u nh?t, Fr223 ???c t?o ra t? phan r? alpha c?a ??ng v? ?n ??nh nh?t c?a Actini.
- ^ M?t s? nguyên t? t?ng h?p, nh? techneti, sau này c?ng ?? ???c phát hi?n có trong t? nhiên.
Tham kh?o
[s?a | s?a m? ngu?n]- ^ ISOLDE Collaboration, J. Phys. B 23, 3511 (1990) (PDF online)
- ^ a b Luis A. Orozco (2003). "Francium". Chemical and Engineering News.
- ^ "Origin of Element Name". Truy c?p ngày 28 tháng 9 n?m 2015.
- ^ a b c d e f g h i CRC Handbook of Chemistry and Physics. Quy?n 4. CRC. 2006. tr. 12. ISBN 0-8493-0474-1.
- ^ a b c d e f Price, Andy (ngày 20 tháng 12 n?m 2004). "Francium". Truy c?p ngày 19 tháng 2 n?m 2012.
- ^ Winter, Mark. "Electronegativies". Francium. ??i h?c Sheffield. B?n g?c l?u tr? ngày 9 tháng 3 n?m 2005. Truy c?p ngày 25 tháng 3 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ Winter, Mark. "Caesium Electronegativies". Caesium. ??i h?c Sheffield. B?n g?c l?u tr? ngày 24 tháng 2 n?m 2003. Truy c?p ngày 9 tháng 5 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ "Evaluation of the Surface Tension of Liquid Francium". Inorganic Materials. Quy?n 39 s? 11. Springer Science & Business Media B.V. ngày 21 tháng 2 n?m 2003. tr. 1138–1141. Truy c?p ngày 14 tháng 4 n?m 2007.
{{Chú thích t?p chí}}
: ?? b? qua tham s? kh?ng r?|authors=
(tr? giúp) - ^ a b "Francium". Los Alamos National Laboratory. 2011. Truy c?p ngày 19 tháng 2 n?m 2012.
- ^ Pauling, Linus (1960). The Nature of the Chemical Bond . Cornell University Press. tr. 93. ISBN 978-0-8014-0333-0.
- ^ Allred, A. L. (1961). "Electronegativity values from thermochemical data". J. Inorg. Nucl. Chem. Quy?n 17 s? 3–4. tr. 215–221. doi:10.1016/0022-1902(61)80142-5.
- ^ Andreev, S.V.; Letokhov, V.S.; Mishin, V.I. (1987). "Laser resonance photoionization spectroscopy of Rydberg levels in Fr". Physical Review Letters. Quy?n 59 s? 12. tr. 1274–76. Bibcode:1987PhRvL..59.1274A. doi:10.1103/PhysRevLett.59.1274. PMID 10035190.
- ^ Thayer, John S. (2010). "Relativistic Effects and the Chemistry of the Heavier Main Group Elements". tr. 81. doi:10.1007/978-1-4020-9975-5_2.
{{Chú thích t?p chí}}
: Chú thích magazine c?n|magazine=
(tr? giúp) - ^ E. K. Hyde. (1952). "Radiochemical Methods for the Isolation of Element 87 (Francium)". J. Am. Chem. Soc. Quy?n 74. tr. 4181-4184. doi:10.1021/ja01136a066..
- ^ E. N K. Hyde Radiochemistry of Francium,Subcommittee on Radiochemistry, National Academy of Sciences-National Research Council; available from the Office of Technical Services, Dept. of Commerce, 1960.
- ^ A. G. Maddock. Radioactivity of the heavy elements. Q. Rev., Chem. Soc., 1951, 3, 270–314. doi:10.1039/QR9510500270
- ^ Lide, David R., biên t?p (2006), CRC Handbook of Chemistry and Physics, quy?n 11, CRC, tr. 180–181, 0-8493-0487-3
- ^ Considine, Glenn D., biên t?p (2005), "Francium", Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, New York: Wylie-Interscience, tr. 679, 0-471-61525-0
- ^ a b "Francium". McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology. Quy?n 7. McGraw-Hill Professional. 2002. tr. 493–494. ISBN 0-07-913665-6.
- ^ a b c Considine, Glenn D., biên t?p (2005), "Chemical Elements", Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, New York: Wylie-Interscience, tr. 332, 0-471-61525-0
- ^ National Nuclear Data Center (1990). "Table of Isotopes decay data". Brookhaven National Laboratory. B?n g?c l?u tr? ngày 11 tháng 1 n?m 2014. Truy c?p ngày 4 tháng 4 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ National Nuclear Data Center (2003). "Fr Isotopes". Brookhaven National Laboratory. B?n g?c l?u tr? ngày 17 tháng 8 n?m 2000. Truy c?p ngày 4 tháng 4 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ Winter, Mark. "Uses". Francium. ??i h?c Sheffield. Truy c?p ngày 25 tháng 3 n?m 2007.
- ^ Bentor, Yinon. "Chemical Element.com - Francium". Truy c?p ngày 25 tháng 3 n?m 2007.
- ^ Emsley, John (2001). Nature's Building Blocks. Oxford: Oxford University Press. tr. 151–153. 0-19-850341-5.
- ^ Gagnon, Steve. "Francium". Hi?p h?i Khoa h?c Jefferson, LLC. Truy c?p ngày 1 tháng 4 n?m 2007.
- ^ a b c Emsley, John (2001). Nature's Building Blocks. Oxford: Oxford University Press. tr. 151–153. ISBN 0-19-850341-5.
- ^ "Spectroscopy with trapped francium: advances and perspectives for weak interaction studies". Rep. Prog. Phys. Quy?n 69 s? 1. ngày 7 tháng 11 n?m 2005. tr. 79–118. doi:10.1088/0034-4885/69/1/R02. Truy c?p ngày 11 tháng 4 n?m 2007.
{{Chú thích t?p chí}}
: ?? b? qua tham s? kh?ng r?|authors=
(tr? giúp) - ^ Peterson, I (ngày 11 tháng 5 n?m 1996). "Creating, cooling, trapping francium atoms". Science News. tr. 294. Truy c?p ngày 11 tháng 4 n?m 2007.
- ^ a b c d Adloff, Jean-Pierre; Kaufman, George B. (25-9-2005). Francium (Atomic Number 87), the Last Discovered Natural Element. The Chemical Educator 10 (5). Truy c?p ngày 26-3-2007.
- ^ Fontani, Marco (ngày 10 tháng 9 n?m 2005). The Twilight of the Naturally-Occurring Elements: Moldavium (Ml), Sequanium (Sq) and Dor (Do). Lisbon. tr. 1–8.
{{Chú thích sách}}
: ?? b? qua tham s? kh?ng r?|book-title=
(tr? giúp)Qu?n ly CS1: ??a ?i?m thi?u nhà xu?t b?n (liên k?t) - ^ Van der Krogt, Peter (ngày 10 tháng 1 n?m 2006). "Francium". Elementymology & Elements Multidict. Truy c?p ngày 8 tháng 4 n?m 2007.
- ^ a b c d Fontani, Marco (ngày 10 tháng 9 n?m 2005). "The Twilight of the Naturally-Occurring Elements: Moldavium (Ml), Sequanium (Sq) and Dor (Do)". International Conference on the History of Chemistry. Lisbon. tr. 1–8. B?n g?c l?u tr? ngày 24 tháng 2 n?m 2006. Truy c?p ngày 8 tháng 4 n?m 2007.
- ^ a b c Van der Krogt, Peter (ngày 10 tháng 1 n?m 2006). "Francium". Elementymology & Elements Multidict. Truy c?p ngày 8 tháng 4 n?m 2007.
- ^ "Alabamine & Virginium". TIME. ngày 15 tháng 2 n?m 1932. Truy c?p ngày 1 tháng 4 n?m 2007.
- ^ MacPherson, H. G. (ngày 21 tháng 12 n?m 1934). "An Investigation of the Magneto-Optic Method of Chemical Analysis". Physical Review. Quy?n 47 s? 4. American Physical Society. tr. 310–315. doi:10.1103/PhysRev.47.310. Truy c?p ngày 16 tháng 10 n?m 2015.
- ^ Grant, Julius (1969), "Francium", Hackh's Chemical Dictionary, McGraw-Hill, tr. 279–280
- ^ "History". Francium. SUNY Stony Brook Physics & Astronomy. ngày 20 tháng 2 n?m 2007. B?n g?c l?u tr? ngày 15 tháng 3 n?m 2008. Truy c?p ngày 26 tháng 3 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ Winter, Mark. "Geological information". Francium. ??i h?c Sheffield. Truy c?p ngày 26 tháng 3 n?m 2007.
- ^ "Production of Francium". Francium. State University of New York at Stony Brook Physics & Astronomy. ngày 20 tháng 2 n?m 2007. B?n g?c l?u tr? ngày 15 tháng 5 n?m 2008. Truy c?p ngày 26 tháng 3 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ "Cooling and Trapping". Francium. State University of New York at Stony Brook Physics & Astronomy. ngày 20 tháng 2 n?m 2007. B?n g?c l?u tr? ngày 22 tháng 11 n?m 2007. Truy c?p ngày 1 tháng 5 n?m 2007.
{{Chú thích web}}
: Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thái URL ban ??u kh?ng r? (liên k?t) - ^ "Francium", McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology, quy?n 7, McGraw-Hill Professional, 2002, tr. 493–494, 0-07-913665-6
Liên k?t ngoài
[s?a | s?a m? ngu?n]

- Franci t?i T? ?i?n bách khoa Vi?t Nam
- Francium (Fr) (Chemical element) t?i Encyclop?dia Britannica (ti?ng Anh)
- Francium - Khoa Ly tr??ng ??i h?c Stony Brook
- Francium trên trang PubChem. ??ng v? 223Fr và 223Fr